بهمن 1395 در حال آموزش و مشاوره برای چند شرکت در حوزه ی صنعت نفت کشور در عسلویه و ماهشهر هستم. در این مطلب به مفهوم صنایع بالادستی نفت، صنایع میان دستی نفت و صنایع پائین دستی نفت می پردازم و در ادامه نسخه ی جدید چارچوب فرآیندی APQC در حوزه ی نفت رو معرفی میکنیم.

صنعت گاز و نفت به سه قسمت اصلی زیر تقسیم می شوند:

صنایع نفتی بالادستی یا upstream petroleum industry که به این دسته از صنایع نفتی اکتشاف و تولید (exploration and production) یا اصطلاحا E&P نیز گفته می شود. صنایع بالادستی شامل اکتشاف در زیر زمین و زیر دریا برای دست یابی به مناطق جدید نفتی و گازی می شود، حفر چاه های اکتشافی، حفاری چاه های اصلی و استخراج نفت و گاز طبیعی و انتقال آن به سطح زمین نیز جزء صنایع بالادستی در نظر گرفته می شود.

صنایع نفتی میان دستی midstream petroleum industry شامل حمل و نقل (طریق خط لوله، راه آهن، بارج، نفت کش و یا کامیون)، انبارش و فروش نفت و گاز خام و یا فرآورده های نفتی تصفیه شده می باشد. در این حوزه با استفاده از خطوط لوله و دیگر روش های حمل و نقل، نفت خام استخراج شده به پالایشگاه منتقل می شود و از آنجا فرآورده های مختلف پالایش شده، مجدد به توزیع کنندگان پائین دستی انتقال می یابد. شبکه ی خطوط انتقال گاز طبیعی نیز جزء صنایع نفتی میان دستی می باشد.

صنایع نفتی پائین دستی downstream petroleum industry شامل موارد زیر می باشد: پالایش نفت خام، پالایش گاز طبیعی، تولید، بازاریابی و توزیع محصولات تولید شده از نفت خام و گاز طبیعی. صنایع پائین دستی تولید کننده و ارائه دهنده ی محصولاتی از جمله بنزین، نفت سفید، سوخت موشک، گازوئیل، روغن های سوخت، روغن های حرارتی، گریس، واکس، آسفالت، گاز طبیعی، گاز مایع (LPG) و صدها محصول مختلف صنایع پتروشیمی می باشند.

از آنجایی که در اقلب موارد صنایع میان دستی جزئی از صنایع پایین دستی در نظر گرفته می شوند در چارچوب های فرآیندی APQC تنها برای دو گروه صنایع بالادستی و صنایع پائین دستی چارچوب فرآیندی ارائه شده است.

منبع: ISO 20815:2008 استاندارد مدیریت قابلیت اطمینان و تضمین کیفیت تولید در صنایع گاز طبیعی، نفت و پتروشیمی

دانلود چارچوب فرآیندی APQC در حوزه ی صنایع بالادستی صنعت نفت نسخه ی اواخر 2016 :  Petroleum_Upstream_v705_vs_Petroleum_Upstream_v610

دانلود چارچوب فرآیندی APQC در حوزه ی صنایع پائین دستی صنعت نفت نسخه ی اواخر 2016 : Petroleum_Downstream_v705_vs_Petroleum_Downstream_v610

یکی از نکات جالب و قابل توجه استانداردهای فوق ارائه ی شاخص های اندازه گیری کارایی و اثربخشی در حوزه های مختلف می باشد. در جدول زیر میتونید مشاهده کنید که APQC – PCF برای کدام دسته از فرآیندها شاخص های اندازه گیری نیز ارائه داده است:

دوستان می توانند برای کسب اطلاع در خصوص فرآیندها و شاخص های مدیریت دارایی های فیزیکی و نگهداری و تعمیرات به استانداردهای iso14224 , iso 5001, iso5002, iso5000 (در حوزه ی صنعت نفت) که با همکاری بنده در شرکت مشاوران تدبیر پرداز ترجمه شده است مراجعه نمایند. شما میتونید این کتاب ها رو از سایت www.irantpm.ir خریداری نمایید.